چه عواملی بر قد کودکان تاثیر می گذارد؟

رشد قد یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت و توسعه جسمانی کودکان است که نه تنها بر وضعیت فیزیکی آن‌ها تأثیرمیگذارد، بلکه نقش مهمی در اعتماد به نفس، کیفیت زندگی و حتی سلامت روان آن‌ها ایفا می‌کند. توجه به عوامل موثر بر رشد قد کودکان، تضمین‌کننده یک روند طبیعی و متعادل در بلوغ جسمی می باشد. در سال‌های اولیه زندگی، کودکان تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، تغذیه‌ای، محیطی و هورمونی قرار دارند که هر کدام می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر میزان رشد آن‌ها اثر بگذارند. درک صحیح این عوامل و آگاهی والدین و جامعه از اهمیت آن‌ها، می‌تواند زمینه‌ساز پیشگیری از اختلالات رشد و فراهم کردن بستری مناسب برای سلامت کودکان شود.

دانشمندان بر این باورند که قد افراد تا 80% به ژنتیک و DNA آنها مرتبط است. با این حال، عواملی وجود دارند که می توانند رشد را در دوران کودکی و بلوغ افزایش یا کاهش دهند. کودکان و نوجوانان در حال رشد می توانند اقداماتی را برای به حداکثر رساندن قد در بزرگسالی انجام دهند. این عوامل عبارتند از:

1. تغذیه مناسب

تغذیه نقش بسیار مهمی در رشد دارد. کودکانی که تغذیه مناسبی ندارند ممکن است به اندازه کودکانی که تغذیه کافی دارند قد نداشته باشند. متخصصان تغذیه توصیه می کنند که کودکان و نوجوانان از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل همراه با مقدار زیادی میوه و سبزیجات استفاده کنند تا تمام ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد را دریافت کنند. برای کمک به رشد استخوان‌ها و ماهیچه‌های کودک، مصرف ویتامین D باید جدی گرفته شود. پروتئین و کلسیم به ویژه برای سلامت و رشد استخوان مهم هستند. برخی از منابع غذایی غنی از ویتامین ها و مواد معدنی مفید برای رشد کودکان عبارتند از:

گوشت، مرغ، غذاهای دریایی، تخم مرغ، قارچ، حبوبات، آجیل و دانه ها و سبزیجات مانند: اسفناج، مارچوبه و سبزیجات تیره با برگ پهن.

2. خواب کافی

در طول خواب عمیق، بدن هورمون های مورد نیاز برای رشد را آزاد می کند. بنابراین خواب کافی ممکن است باعث رشد مطلوب شود. نخوابیدن کافی در طولانی مدت ممکن است با رشد سالم تداخل کند، مشکلات سلامتی دیگری ایجاد کند و توانایی کودک برای تمرکز، یادگیری و مشارکت در زندگی را مختل کند.

3. ورزش منظم

ورزش منظم برای رشد بدنی مناسب بسیار مهم است، زیرا از سلامت استخوان ها و بافت های عضلانی حمایت می کند. تمرینات کششی، تاثیر قابل توجهی در افزایش قد کودکان دارند. انجام ورزش می تواند استخوان ها را سالم تر، متراکم تر و قوی تر کند. بنابراین ورزش برای همه، از جمله کودکان در حال رشد، مفید است. برخی ورزش‌ها و تمرینات مناسب برای رشد کودکان عبارتند از:

یوگا، بارفیکس، شنا و دو و میدانی

عوامل تعیین کننده قد

نوزادان و کودکان به طور مداوم رشد می کنند. این به دلیل تغییرات در صفحات رشد در استخوان های بلند بازوها و پاهای آنهاست. همانطور که صفحات رشد استخوان جدید می سازند، استخوان ها بلندتر می شوند و کودک قد می کشد.

در سال اول زندگی، نوزادان معمولا 50% رشد می کنند. بین سنین 2 تا 5 سالگی، کودکان معمولاً سالانه  6.3 تا 8.9 سانتی متر رشد می کنند.

در سن 10 سالگی، کودکان معمولاً هر سال  6.3 سانتی متر رشد می کنند. در دوران نوجوانی که تقریباً از 11 سالگی تا 21 سالگی طول می کشد، نوجوانان به 15% تا 10% نهایی قد بزرگسالی خود می رسند.

پس از این، صفحات رشد استخوان جدید را متوقف می کنند و رشد فرد متوقف می شود. با توجه به فرآیندهای معمول پیری، قد افراد با افزایش سن به تدریج شروع به کاهش می کند.

مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر قد افراد عبارتند از:

1. ژنتیک

عامل اصلی تعیین کننده قد افراد است. دانشمندان بیش از 700 نوع ژن مختلف را شناسایی کرده اند که قد را تعیین می کنند. برخی از این ژن ها بر صفحات رشد تأثیر می گذارند و برخی دیگر بر تولید هورمون های رشد تأثیر می گذارند. محدوده قد طبیعی برای افراد با پیشینه های قومی مختلف متفاوت است و DNA عامل اصلی تعیین کننده است. برخی از شرایط ژنتیکی از جمله سندرم داون و سندرم مارفان نیز می توانند بر قد تأثیر بگذارند.

2. هورمون ها

بدن هورمون هایی تولید می کند که به صفحات رشد دستور می دهد تا استخوان جدید بسازند. این هورمون ها عبارتند از:

هورمون های رشد: این هورمون ها در غده هیپوفیز ساخته می شوند و مهم ترین هورمون رشد هستند. برخی از شرایط سلامتی می‌توانند میزان ساخت هورمون‌های رشد را محدود کنند و این می‌تواند بر قد تأثیر بگذارد.

هورمون های تیروئید: غده تیروئید هورمون هایی می سازد که بر رشد تأثیر می گذارند.

هورمون های جنسی: تستوسترون و استروژن برای رشد در دوران بلوغ بسیار مهم هستند.

میانگین قد بر اساس جنس و سن

آقایان معمولاً قد بلندتر از بانوان هستند. پسران نوجوان معمولاً در شروع بلوغ، حدود 2 سال پس از همتایان مونث خود، جهش رشد عمده ای خواهند داشت، اما ممکن است برای مدت طولانی تری نسبت به زنان به رشد خود ادامه دهند.

زنان معمولاً یک جهش رشد را تجربه می‌کنند که پس از شروع چرخه قاعدگی کاهش می‌یابد، که به طور متوسط ​​در سن 12.5 سالگی رخ می‌دهد.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، در ایالات متحده، میانگین قد مردان بالغ 175.2 سانتی‌متر و متوسط ​​قد زنان 161.2 سانتی‌متر است.

جدول رشد قدی کودکان

این جدول بر اساس داده های جهانی تدوین شده است. والدین باید در نظر داشته باشند که عواملی مانند ژنتیک، تغذیه و شرایط محیطی نیز در رشد قدی تاثیرگذارند. در نتیجه، اگر در مورد رشد کودک نگرانی وجود دارد، والدین بهتر است از پزشک متخصص اطفال کمک بگیرند.

سخن آخر

ژنتیک، هورمون ها، تغذیه و عوامل محیطی تعیین کننده قد افراد در طول رشد آنها می باشند. همانطور که کودکان بزرگتر می شوند، به رژیم غذایی مناسب و ورزش فراوان نیاز دارند تا به بدنشان کمک کند تا هورمون های مورد نیاز رشد را بسازد. نوجوانان در دوران بلوغ یک جهش رشد را تجربه خواهند کرد. پس از آن رشد استخوان هایشان متوقف می شود و دیگر بلندتر نمی شوند. هورمون های رشدی وجود دارد که فرد می تواند برای افزایش قد از آنها استفاده کند. با این حال، FDA این را فقط برای افرادی با شرایط پزشکی خاص تایید کرده است. اگر والدین نگران رشد کودک خود هستند است، باید برای ارزیابی و تعیین درمان به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنند و از درمان های نامعتبر و خانگی جلوگیری کنند.