آلودگی هوا
عبارت است از آلودگی محیط داخلی یا خارجی توسط هر عامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که ویژگی های طبیعی جو را تغییر می دهد. قرار گرفتن در معرض هوای آلودگی هوا در طول سال‌ها خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی، بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت و سرطان را افزایش می‌دهد.
علائم شایع قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوا عبارتند از:
سرفه کردن، خس خس سینه، تحریک چشم و سینوس، بیماری‌های تنفسی پیشرفته مانند برونشیت، آسم و آمفیزم، خستگی مزمن، کاهش ظرفیت ریه و تنگی نفس، آسیب به ریه‌ها و قلب، سرطان.
زنان باردار و نوزادانی که در معرض سطوح بالایی از آلاینده‌های هوا قرار دارند، در معرض خطر پیامدهای نامطلوب سلامتی مانند اختلالات فشار خون مادر، افسردگی پس از زایمان، جدا شدن جفت، وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس، مرگ و میر نوزادان و اثرات نامطلوب ریوی و تنفسی قرار دارند.
تاثیر آلاینده‌های خطرناک موجود در هوا بر زنان باردار و جنین چیست؟
بخشی از خطرناک ترین آلاینده های موجود در هوا و اثرات آنها بر مادر و جنین عبارتند از:
مونوکسیدکربن: قرار گرفتن در معرض سطوح بالای مونوکسید کربن در بارداری می تواند میزان اکسیژنی که در رحم به جنین می رسد را کاهش دهد و به طور بالقوه بر رشد و تکامل او تأثیر بگذارد. مسمومیت با مونوکسید کربن می تواند منجر به خفگی و مرگ مادر و نوزاد شود.
دی اکسید گوگرد: قرار گرفتن در معرض غلظت بالا SO2 می تواند خطر ابتلا به آسم و خس خس سینه را در کودکان افزایش دهد. قرار گرفتن در معرض SO2 در سه ماهه سوم بارداری احتمال ابتلا به آسم در دوران کودکی را افزایش می دهد.
ذرات معلق: این ذرات ممکن است باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین و ایجاد نقص‌های ساختاری و اسکلتی یا حتی سقط شوند.
اُزُن: قرار گرفتن مادر در معرض O3 ممکن است باعث التهاب سیستمیک و استرس اکسیداتیو شود و باعث محدودیت رشد جنین شود.
آزبست: آزبست ممکن است به طور غیرمستقیم روی جنین تأثیر بگذارد. اگر مادر دچار بیماری های مرتبط با آزبست، ضخیم شدن پلور یا پلورال افیوژن شود، این امر باعث تنگی نفس می شود که می تواند اکسیژن رسانی به جنین را محدود کند.
آرسنیک: قرار گرفتن جنین در معرض آرسنیک می تواند منجر به ناهنجاری های مادرزادی، وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس و تاخیر در رشد شود. جفت انتقال آرسنیک به جنین را به ویژه در نوزادان دختر و مادران مسن تر تسهیل می کند.
دی اکسید نیتروژن: ارتباط معناداری بین قرار گرفتن طولانی مدت در معرض NO2 در طول سه ماهه سوم و وزن کم در هنگام تولد وجود دارد. زنان در معرض اکسید نیتروژن ممکن است کاهش دوره باروری را تجربه کنند. همچنین ممکن است سقط، نقایص مادرزادی یا سایر آسیب های تولید مثلی رخ دهد.
برخی از اثرات آلودگی هوا در دوران بارداری عبارتند از:
زایمان زودرس:. زایمان زودرس خطر مشکلات دیگری مانند وزن کم هنگام تولد، رشد ناکافی ریه در نوزاد و مرگ نوزاد در حین یا اندکی پس از تولد را افزایش می دهد. این نوزادان در معرض اختلالات عصبی و ناتوانی‌های جسمی دائمی هستند.
مرده زایی (مرگ جنین در رحم): مطالعات نشان داده اند که بین مواجهه در معرض آلودگی هوا و مرده زایی ارتباط وجود دارد. این خطر در سه ماهه سوم بارداری افزایش می یابد.
وزن کم هنگام تولد: مواجهه طولانی مدت با آلاینده ها ممکن است رشد کودک را مختل کند و باعث شود نوزاد به طور غیرعادی کوچک متولد شود. همچنین می تواند باعث زایمان زودرس شود. در نتیجه، نوزادان با بدن و ریه های رشد نکرده متولد خواهند شد.
اوتیسم: مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض سطوح بالای آلاینده ها در دوران بارداری به ویژه در سه ماهه سوم یا اوایل کودکی ممکن است خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد. با این حال، توجه به این نکته مهم است که آلودگی هوا تنها عاملی نیست که ممکن است در ایجاد اوتیسم نقش داشته باشد.
مشکلات بارور: آلودگی هوا موجب کاهش نرخ باروری در خانم ها و آقایان و همچنین افزایش خطر سقط جنین می گردد.
آسم: مواجهه مکرر با آلاینده ها آسم را تشدید می‌کند. آسم کنترل شده مشکلی برای مادر و جنین ایجاد نخواهد کرد. اما اگر آسم تحت کنترل نباشد، جنین از کمبود اکسیژن رنج خواهد برد. در نتیجه، جنین به خوبی رشد نخواهد کرد و
نهایتاً ممکن است زایمان زودرس رخ دهد و نوزاد با وزن کم متولد شود. هچنین قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلاینده های موجود در هوای تنفس شده می‌تواند شانس ابتلای کودک به آسم را در آینده افزایش دهد.
سخن آخر
اجتناب از هر ماده مضر موجود در هوایی که تنفس می شود غیرممکن است، اما می توان برای کاهش عوارض آلودگی هوا نکاتی را رعایت کرد. این نکات عبارتند از:
1. بررسی کیفیت هوا محل زندگی و اجتناب از بیرون رفتن در هوای آلوده
حتی اگر از ماسک استفاده شود، هر آنچه در هوا وجود دارد می تواند از طریق پوست جذب شود. پس بهتر است زنان باردار مخصوصا اگر به مشکلات تنفسی مانند آسم و آلرژی مبتلا هستند، تا حد امکان در زمان آلودگی هوا از خانه خارج نشوند.
2. سیگار کشیدن ممنوع
در دوران بارداری باید سیگار کشیدن ترک شود و سیگار کشیدن در خانه و ماشین ممنوع گردد. در صورت امکان بهتر است زنان باردار از مکان هایی که افراد سیگار می کشند دوری کنند.
3. استفاده از دستگاه تصفیه هوا
در صورت امکان در روزهایی که شاخص کیفیت هوا مناسب نیست از دستگاه تصفیه هوا استفاده شود.
4. تغذیه سالم و مناسب
مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدان ها اثرات زیان بار آلاینده ها را تعدیل می کند.
5. آگاه و به روز بودن
جمع آوری اطلاعات در مورد آلودگی هوا و اثرات مخرب آن بر سلامت مادر و کودک ضروری است. لازم است هر فرد سهم خود در آلودگی هوا را بررسی کند و برای بهبود شرایط تلاش کند. لازم است مادر باردار همیشه با پزشک خود مشورت کند و از استرس دوری کند زیرا استرس می تواند به مراتب اثرات مخرب تری روی مادر و جنین بگذارد.