ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در جهان است. این ویروس بیش از 100 نوع دارد که می‌تواند پوست و غشاهای مخاطی را آلوده کند. برخی از انواع HPV زگیل تناسلی ایجاد می‌کنند و برخی دیگر می‌توانند منجر به سرطان‌های مختلف شوند. آشنایی با انواع HPV، راه‌های انتقال، علائم و روش‌های پیشگیری می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک کند.
انواع HPV و ارتباط با سرطان
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) به دو دسته کلی تقسیم می‌شود:
1. انواع پرخطر (High-risk)
HPV-16 و HPV-18: عامل حدود 70٪ سرطان دهانه رحم و بسیاری از سرطان‌های مقعد، حلق و آلت تناسلی هستند.
HPV-31 ،HPV-33 ،HPV-45 ،HPV-52 ،HPV-58: در درصدی از موارد سرطان‌های مرتبط با HPV مشاهده می‌شوند.
2. انواع کم‌خطر (Low-risk)
HPV-6 و HPV-11: سرطان‌زا نیستند اما بیش از 90٪ موارد زگیل تناسلی را ایجاد می‌کنند.
نکته: شناسایی نوع HPV نقش مهمی در پیشگیری و درمان دارد.
راه‌های انتقال HPV
HPV عمدتاً از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و شایع ترین عفونت مقاربتی است، اما سایر مسیرهای انتقال نیز وجود دارند:
- تماس جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی با فرد آلوده، حتی بدون وجود علائم.
- تماس مستقیم پوست به پوست در ناحیه تناسلی.
- به‌ندرت، انتقال از مادر به نوزاد هنگام زایمان.
علائم و عوارض
بسیاری از افراد مبتلا هیچ علامتی ندارند و ممکن است سال‌ها بدون آگاهی، ویروس را منتقل کنند. علائم ممکن شامل:
- زگیل تناسلی: ضایعات نرم و گوشتی در ناحیه تناسلی یا مقعد.
- تغییرات سلولی دهانه رحم: تنها با آزمایش پاپ اسمیر یا HPV DNA تست قابل تشخیص هستند.
عوارض
- سرطان دهانه رحم (سرویکس)
- سرطان واژن، فرج، مقعد، آلت تناسلی و برخی سرطان‌های حلق و دهان
- زگیل‌های تناسلی (کم‌خطر ولی آزاردهنده)
پیشگیری از HPV
واکسیناسیون
- واکسن Gardasil 9: محافظت در برابر ۹ نوع HPV (۷ نوع پرخطر و ۲ نوع کم‌خطر).
- بهترین زمان تزریق: 9 تا 14 سالگی (دو دوز با فاصله 6 تا 12 ماه).
- افراد 15 تا 26 سال: سه دوز در ماه‌های 0، 2 و 6.
- برخی منابع تزریق واکسن تا 45 سالگی را در افراد پرخطر توصیه می‌کنند.
- واکسیناسیون می‌تواند تا 90٪ موارد سرطان‌های مرتبط با HPV را پیشگیری کند.
رفتارهای ایمن جنسی
- استفاده از کاندوم (کامل پیشگیری نمی‌کند اما خطر را کاهش می‌دهد).
- محدود کردن تعداد شریک جنسی.
- معاینه و درمان زگیل‌ها و عفونت‌ها در صورت وجود.
غربالگری و تشخیص زودهنگام
- پاپ اسمیر: از 21 تا 29 سالگی، هر 3 سال یک بار.
- HPV DNA تست: از 30 تا 65 سالگی، هر 5 سال همراه با پاپ اسمیر.
وضعیت HPV در ایران
مطالعات اپیدمیولوژیک در ایران نشان داده‌اند که شیوع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در سال‌های اخیر رو به افزایش است. برآوردها نشان می‌دهد که حدود ۹ تا ۱۲ درصد زنان ایرانی به این ویروس مبتلا هستند. همچنین، شیوع انواع پرخطر به‌ویژه HPV-16 و HPV-18 در میان زنان مبتلا به ضایعات دهانه رحم به طور قابل توجهی گزارش شده است. این یافته‌ها اهمیت غربالگری منظم و واکسیناسیون را در ایران برجسته می‌سازند.
نکات کلیدی
- بیشتر عفونت‌های HPV طی 1 تا 2 سال خودبه‌خود برطرف می‌شوند.
- انواع پرخطر می‌توانند باعث تغییرات سلولی پیش‌سرطانی شوند که با غربالگری به موقع قابل درمان هستند.
- واکسن، مؤثرترین ابزار پیشگیری از سرطان‌های مرتبط با HPV است.
پرسش‌های پرتکرار درباره HPV با پاسخ علمی
1. HPV چیست و چگونه منتقل می‌شود؟
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) گروهی شامل بیش از 100 نوع ویروس است که از طریق تماس جنسی (واژینال، مقعدی یا دهانی) و گاهی تماس پوست به پوست منتقل می‌شوند. حتی افراد بدون علائم ظاهری هم می‌توانند ناقل باشند.
2. آیا ویروس HPV درمان قطعی دارد؟
هیچ درمان دارویی برای حذف کامل ویروس HPV وجود ندارد، اما در بیشتر افراد (70–90٪) عفونت طی 1 تا 2 سال خودبه‌خود پاک می‌شود. درمان‌ها معمولاً برای عوارض (مثل زگیل تناسلی یا تغییرات پیش‌سرطانی دهانه رحم) به کار می‌روند.
3. چه ارتباطی بین HPV و سرطان دهانه رحم وجود دارد؟
انواع پرخطر HPV به‌ویژه HPV-16 و HPV-18 عامل بیش از 70٪ موارد سرطان دهانه رحم هستند. عفونت پایدار با این ویروس‌ها می‌تواند منجر به تغییرات پیش‌سرطانی در سلول‌های دهانه رحم شود.
4. بهترین سن برای تزریق واکسن HPV چه زمانی است؟
سازمان جهانی بهداشت و CDC توصیه می‌کنند واکسیناسیون در سنین 9 تا 14 سال (قبل از شروع فعالیت جنسی) انجام شود. برای افراد 15 تا 26 سالگی نیز مؤثر است. برخی دستورالعمل‌ها واکسیناسیون تا 45 سالگی را در افراد پرخطر توصیه می‌کنند.
5. آیا مردان هم باید واکسن HPV بزنند؟
بله. واکسیناسیون در مردان علاوه بر محافظت در برابر زگیل تناسلی، خطر ابتلا به سرطان مقعد، آلت تناسلی و سرطان‌های حلقی مرتبط با HPV را کاهش می‌دهد. همچنین در کاهش انتقال ویروس به زنان نقش دارد.
نتیجه‌گیری
HPV یک ویروس شایع و بالقوه خطرناک است که می‌تواند به سرطان‌های متعدد منجر شود. شناخت انواع ویروس، راه‌های انتقال، علائم و رعایت روش‌های پیشگیری از جمله واکسیناسیون و رفتار جنسی ایمن، می‌تواند نقش مهمی در کاهش شیوع و عوارض HPV داشته باشد. غربالگری منظم نیز از تشخیص دیرهنگام سرطان جلوگیری می‌کند.
برای خرید «ژل بهداشتی تخصصی بانوان سالوویتو» کلیک کنید.
References
Schiffman, M., & Castle, P. E. (2003). The promise of global cervical-cancer prevention. New England Journal of Medicine, 348(6), 504–505
Munoz, N., Bosch, F. X., de Sanjosé, S., Herrero, R., Castellsagué, X., Shah, K. V., … & Meijer, C. J. (2003). Epidemiologic classification of human papillomavirus types associated with cervical cancer. New England Journal of Medicine, 348(6), 518–527
Khodakarami, N., Farzaneh, F., Yavari, P., Akbari, S., & Sharifi, N. (2019). Human papillomavirus infection in cervical lesions in Iran: A multicenter study. Journal of Clinical Virology, 116, 32–37
Markowitz, L. E., Dunne, E. F., Saraiya, M., Chesson, H., Curtis, C. R., Gee, J., … & Unger, E. R. (2014). Human papillomavirus vaccination: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recommendations and Reports, 63(RR-05), 1–30
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2022). HPV vaccine safety and effectiveness
Stanley, M. (2010). Pathology and epidemiology of HPV infection in females. Gynecologic Oncology, 117(2), S5–S10
همچنین در سایت می خوانید: