اهمیت موضوع در ایران
- سرطان سینه بیشترین شیوع را میان زنان ایرانی دارد و پنجمین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در کشور است.
- آمار جهانی-ایرانی: نرخ خام سالانه سرطان سینه در زنان ایران حدود 22.6 در 100,000 است و در مردان 0.7 در 100,000
- نرخ استاندارد شده سنی (ASR) در زنان حدود 192.5 در 100,000 است؛ در برخی استان‌ها مانند اصفهان تا 261 در 100,000 نیز گزارش شده است.
- روند صعودی مشاهده شده است؛ تحلیل در استان فارس نشان می‌دهد نرخ وقوع در زنان بین 2001 تا 2018 به طور متوسط سالانه 9.5٪ افزایش داشته است.
- پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد 63٪ موارد جدید سرطان سینه در ایران تا سال 2025 است.
علائم هشدار و اقدام فوری
اگر موردی از موارد زیر مشاهده شد، فوراً پیگیری پزشکی کنید:
- توده یا سفتی جدید در سینه یا زیر بغل
- تغییر در شکل یا اندازه سینه، فرورفتگی پوست یا ظاهر پرتقالی
- ترشح خونی یا پایدار از نوک سینه (خارج از دوران شیردهی)
- تغییر ناگهانی نوک سینه (وارونگی یا برگشت‌نداشتن)
- درد مداوم در سینه
غربالگری در ایران — چه کسانی و از چه سنی؟
- برنامه‌ی جمعیتی غربالگری در ایران از حدود 2014–2015 آغاز شد؛ شامل معاینه بالینی و با اولویت ماموگرافی
- در زنان با ماموگرافی منفی: سن زیر 30 سال توصیه به سونوگرافی سالانه، بالای 30 سال ماموگرافی سالانه
- مشارکت زنان در غربالگری پایین است (مثلاً فقط حدود 38٪ زنان 30–70 سال در اراک شرکت دارند).
- موانعی چون ترس، هزینه، بی‌اطلاعی، باورهای فرهنگی، ضعف ساختاری و عدم پوشش مناسب وجود دارد.
خودآگاهی و معاینه سینه توسط خود فرد
اهمیت:
- تشخیص زودهنگام و افزایش موفقیت درمان
- آشنایی با ویژگی‌های طبیعی سینه و شناسایی تغییرات
- تقویت اعتماد به نفس
روش:
- بررسی جلوی آینه: اندازه، شکل، فرورفتگی یا قرمزی
- لمس با نوک انگشتان: فشارهای ملایم تا قوی به‌صورت دایره‌ای
- معاینه در حالت خوابیده
- بررسی نوک سینه برای ترشحات غیرطبیعی
- لمس زیر بغل برای توده یا تورم
نکات مهم:
- بهترین زمان: چند روز پس از پایان قاعدگی
- اگر چیزی غیرطبیعی دیدید — حتماً به پزشک مراجعه کنید
- این معاینه جایگزین معاینات بالینی و ماموگرافی نیست بلکه مکمل آن است.
عوامل خطر (قابل تغییر و غیرقابل تغییر)
غیرقابل تغییر:
- سن بالا
- سابقه خانوادگی یا جهش‌های ژنتیکی (مانند BRCA)
- سابقه قبلی سرطان پستان یا برخی ضایعات
قابل تغییر:
- فعالیت بدنی منظم
- حفظ وزن سالم بعد از یائسگی
- محدود کردن مصرف الکل و پرهیز از سیگار
- تغذیه متعادل و شیردهی (طولانی‌مدت محافظت‌کننده)
مراحل عملی در صورت مشاهده علامت
- آرام باشید؛ بسیاری از توده‌ها خوش‌خیم هستند
- مراجعه به پزشک برای معاینه بالینی، ماموگرافی یا سونوگرافی
- در صورت مشکوک بودن نتایج — بیوپسی جهت تشخیص دقیق
- در صورت تأیید تشخیص: تیم تخصصی (جراح، انکولوژیست، رادیولوژیست، ژنتیک‌دان در صورت نیاز) درمان را برنامه‌ریزی می‌کند
تشخیص زودهنگام = درمان کمتر تهاجمی + موفقیت درمانی بیشتر
نتیجه‌گیری و فراخوان به اقدام
سرطان سینه یکی از چالش‌های مهم سلامت در ایران است. با توجه به:
- شیوع بالا و روند رو به رشد
- تشخیص در سنین پایین‌تر نسبت به کشورهای غربی
- ظرفیت محدود برنامه‌های غربالگری
- اقدام آگاهانه و سریع ضروری است. اگر علامت مشاهده کردید یا در گروه پرخطر هستید، همین امروز برای مشاوره و غربالگری اقدام کنید.
سولات متداول در مورد سرطان سینه
1. سرطان سینه در چه سنی شروع می‌شود؟
سرطان سینه بیشتر در زنان بالای ۴۰ سال دیده می‌شود. در ایران، سن ابتلا حدود ۱۰ سال کمتر از کشورهای غربی گزارش شده است و بسیاری از زنان در دهه چهارم و پنجم زندگی به آن دچار می‌شوند.
2. علائم اولیه سرطان سینه چیست؟
مهم‌ترین علائم اولیه سرطان پستان عبارت‌اند از:
وجود توده یا غده در سینه یا زیر بغل
تغییر در اندازه یا شکل سینه
قرمزی یا فرورفتگی پوست سینه
ترشح غیرعادی از نوک پستان (به‌ویژه خونی)
تغییر یا فرورفتگی نوک پستان
3. آیا سرطان سینه ارثی است؟
بله. حدود ۵ تا ۱۰ درصد از موارد سرطان سینه به دلیل جهش‌های ژنتیکی مثل BRCA1 و BRCA2 ارثی هستند. وجود سابقه خانوادگی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد، اما به معنی ابتلای قطعی نیست.
تشخیص سرطان سینه چگونه انجام می‌شود؟
روش‌های اصلی تشخیص عبارت‌اند از:
معاینه بالینی توسط پزشک
ماموگرافی و سونوگرافی
نمونه‌برداری (بیوپسی) برای بررسی دقیق سلول‌ها
آیا خودآزمایی سینه کافی است؟
خودآزمایی سینه (Breast Self-Examination) می‌تواند به آگاهی فرد از تغییرات کمک کند، اما به تنهایی کافی نیست. بهترین روش تشخیص زودهنگام، ترکیب خودآزمایی با ماموگرافی و معاینات دوره‌ای پزشکی است.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر سرطان سینه هستند؟
عوامل خطر ابتلا به سرطان سینه شامل موارد زیر است:
سن بالای ۴۰ سال
سابقه خانوادگی یا ژنتیک (BRCA1 و BRCA2)
شروع قاعدگی زودرس یا یائسگی دیررس
نداشتن بارداری یا بارداری دیر
اضافه وزن و کم‌تحرکی
مصرف الکل یا دخانیات
درمان سرطان سینه چگونه است؟
روش‌های درمانی شامل:
جراحی (برداشتن توده یا کل سینه)
پرتودرمانی
شیمی‌درمانی
هورمون‌درمانی
درمان‌های هدفمند و ایمونوتراپی
درمان قطعی بستگی به مرحله سرطان دارد. در صورت تشخیص زودهنگام، احتمال بهبودی بسیار زیاد است.
آیا مردان هم سرطان سینه می‌گیرند؟
بله. سرطان سینه در مردان نادر است اما امکان بروز آن وجود دارد. معمولاً به شکل توده در نزدیکی نوک پستان دیده می‌شود.
بهترین راه‌های پیشگیری از سرطان سینه چیست؟
برای کاهش خطر ابتلا توصیه می‌شود:
ورزش منظم
وزن متناسب
رژیم غذایی سالم و کم‌چرب
کاهش مصرف الکل و دخانیات
5. شرکت در برنامه‌های غربالگری و ماموگرافی دوره‌ای
برای خرید ژل بهداشتی بانوان سالووتیو کلیک نمایید.
References
Nafissi, N., Khayamzadeh, M., Zeinali, Z., Pazooki, D., Hosseini, M., & Akbari, M. E. (2018). Epidemiology and histopathology of breast cancer in Iran versus other Middle Eastern countries. Middle East Journal of Cancer, 9(3), 243–251
Babu, G. R., Samari, G., Cohen, S. P., Mahapatra, T., Wahbe, R. M., Mermash, S., & Galal, O. M. (2011). Breast cancer screening among females in Iran and recommendations for improved practice: A review. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 12(7), 1647–1655
Masoudi, N., Dastgiri, S., Sanaat, Z., Abbasi, Z., & Dolatkhah, R. (Year not provided). Barriers to breast cancer screening in Iranian females: A review article. Universa Medicina
Roshandel, G., Ferlay, J., Ghanbari-Motlagh, A., Partovipour, E., Salavati, F., Aryan, K., … IARC Collaborators. (2021). Cancer in Iran 2008 to 2025: Recent incidence trends and short-term predictions of the future burden. International Journal of Cancer, (Online, April 21)