رژیم غذایی سه ماهه سوم بارداری: باید ها و نباید ها
سه ماهه سوم بارداری آخرین مرحله بارداری است. جنین در آخرین مرحله رشد خود قرار دارد و شروع به تغییر موقعیت برای آماده شدن برای تولد می‌کند. نوزاد شروع به حرکت به ناحیه لگنی می کند و برای دو هفته آخر در آنجا بخواهد ماند. برخی از تحولات مهم جنینی که در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد، عبارتند از:
گریه کردن و لبخند زدن، مکیدن انگشت شست، باز کردن چشم‌ها، تکامل شنوایی و توسعه ریه‌ها و کلیه‌ها.
همچنین نوزاد وزن بیشتری خواهد گرفت.
در این مرحله از بارداری پیروی از یک رژیم غذایی سالم و مغذی ضروری است تا از رشد صحیح نوزاد اطمینان حاصل شود. در سه ماهه آخر بارداری، نیاز به مصرف 200 کالری اضافی در روز است. در این مقاله، به برخی از سوالات مهم درباره رژیم غذایی در سه ماهه سوم بارداری پرداخته خواهد شد.
مواد غذایی مفید در سه ماهه سوم کدامند؟
- پروتئین‌ها
شامل: گوشت بدون چربی (مانند مرغ و گوشت گوساله)، ماهی (مخصوصاً ماهی‌های غنی از امگا 3 مثل سالمون)، تخم‌مرغ، حبوبات (مثل عدس، نخود، لوبیا) و آجیل و دانه‌ها (مانند بادام، گردو، تخمه آفتابگردان).
- سبزیجات و میوه‌ها
شامل: سبزیجات برگ سبز (مانند اسفناج، کاهو، کلم پیچ) به دلیل داشتن آهن و اسیدفولیک، هویج و کدو برای تأمین ویتامین A، میوه‌هایی مانند پرتقال، کیوی و توت فرنگی که منابع ویتامین C هستند و به جذب آهن کمک می‌کنند و آووکادو که سرشار از چربی‌های سالم است.
- مواد معدنی
شامل: محصولات لبنی مانند شیر و ماست برای تأمین کلسیم و ویتامین D، منابع آهن مانند گوشت قرمز بدون چربی، سبزیجات سبز و حبوبات برای جلوگیری از کم‌خونی و منابع ید مانند ماهی و نمک یددار برای کمک به رشد مناسب مغز جنین.
- غلات کامل
شامل: نان‌های سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و جو دوسر که به هضم بهتر غذا و تأمین انرژی کمک می‌کنند.
مواد غذایی مضر در سه ماهه سوم کدامند؟
- غذاهای دارای میزان بالای شکر و چربی
شامل: غذاهای سرخ‌شده و پرچرب (مثل سیب‌زمینی سرخ‌کرده، کیک‌ها و شیرینی‌های آماده)، نوشیدنی‌های شیرین و گازدار و فست‌فودها و غذاهای فرآوری شده که می‌توانند به افزایش وزن غیرمفید و مشکلات گوارشی منجر شوند.
- مواد غذایی حاوی کافئین بالا
شامل: قهوه و چای حاوی کافئین زیاد (محدودیت در مصرف کافئین توصیه می‌شود).
- ماهی‌های حاوی جیوه
شامل: ماهی‌هایی مانند کوسه، شمشیری، ماهی تن و مارلین که ممکن است دارای سطح بالای جیوه باشند و برای جنین مضر است.
- غذاهای خام یا نیم‌پز
شامل: گوشت‌های نیم‌پز یا خام (مثل سوشی که حاوی ماهی خام است) به دلیل خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی و انگلی و تخم‌مرغ خام که ممکن است حامل باکتری سالمونلا باشد.
- پنیرهای نرم و غیرپاستوریزه
شامل: پنیرهایی مانند پنیر فتا و پنیر کاتیج که پاستوریزه نشده‌اند، زیرا می‌توانند حاوی باکتری‌هایی مانند لیستریا باشند که برای جنین خطرناک است.
نکته مهم
مصرف الکل در سه ماهه سوم بارداری می‌تواند آسیب‌های جدی و غیرقابل جبرانی به جنین وارد کند. در این دوره، مغز و سایر اندام‌های حیاتی جنین در حال رشد و تکامل نهایی هستند و الکل می‌تواند به طور مستقیم این فرآیند را مختل کند. مضرات مصرف الکل در سه ماهه سوم بارداری عبارتند از:
- اختلال در رشد مغز جنین
الکل مستقیماً بر مغز جنین اثر می‌گذارد و ممکن است منجر به آسیب‌های شناختی، کاهش بهره هوشی (IQ) و مشکلات رفتاری شود. - افزایش خطر سندرم الکل جنینی (FAS)
این سندرم مجموعه‌ای از ناهنجاری‌های جسمی، ذهنی و رفتاری است که در اثر مصرف الکل توسط مادر باردار به وجود می‌آید. علائم شامل مشکلات یادگیری، ناهنجاری‌های صورت و تأخیر در رشد است. - زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد
مصرف الکل احتمال زایمان پیش از موعد را افزایش می‌دهد و ممکن است باعث شود نوزاد با وزن کمتر از حد طبیعی به دنیا بیاید. - اختلال در عملکرد جفت
الکل می‌تواند باعث کاهش جریان خون به جفت شود و در نتیجه اکسیژن و مواد مغذی کمتری به جنین برسد. - افزایش خطر مرگ جنین یا سقط
مصرف زیاد الکل در هر مرحله‌ای از بارداری، از جمله سه ماهه سوم، ممکن است خطر مرگ جنین در رحم یا سقط را افزایش دهد.
توصیه نهایی
در این دوران، مادران باید از تنوع در تغذیه خود بهره ببرند و از مصرف غذاهایی که می‌توانند خطرناک باشند یا منجر به اضافه وزن و مشکلات دیگر شوند، پرهیز کنند. مهم است که با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود تا رژیم غذایی مناسب برای شرایط خاص مادر و جنین طراحی گردد.